"Sonata pour piano" του Jean Barraqué: Α. Θ. -Γ2
Ο Ζαν Μπαρακιέ έγινε ευρύτερα γνωστός επειδή δημιούργησε μια νέα μορφή σειραϊσμού. Γεννήθηκε στο Puteaux, προαστιακή πόλη του Παρισιού, στις 17 Ιανουαρίου του 1928. Όταν ήταν τριών χρονών η οικογένειά του μετακόμισε στο Παρίσι και εκεί μπόρεσε να σπουδάσει μουσική μαζί με τους Jean Langlais και Olivier Messiaen. Ο Messiaen του μετέδωσε το ενδιαφέρον για τον σειραϊασμό. Η "Σονάτα για Πιάνο", ένα από τα πιο γνωστά του έργα, ολοκληρώθηκε το 1952 και αποτελεί το πρώτο του υπογεγραμμένο έργο. Είχε γράψει μέχρι τότε 30 έργα τα οποία (κατά πάσα πιθανότητα) κατέστρεψε, καθώς δεν τα θεωρούσε σημαντικά.
Δύο σοβαρά περιστατικά (τροχαίο ατύχημα το 1964 και πυρκαγιά στο σπίτι του το 1968) επιδείνωσαν την υγεία του. Παρ' όλα αυτά, ο θάνατός του το 1973 στο Παρίσι ήταν ξαφνικός και απρόσμενος.
Η "Sonata pour Piano" γράφτηκε την διετία 1950 με 1952. Eίναι μια σημαντική σειριακή σύνθεση, από την περίοδο της σύνθεσης avant-garde στη Γαλλία (λίγο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο). Είναι ένα μεγάλο κομμάτι, διάρκειας περίπου σαράντα λεπτών, αλλά κυμαίνεται από 30 έως 50 λεπτά σε ηχογραφήσεις που παρακολούθησε ο συνθέτης. Έχει ένα μέρος μόνο, χωρισμένο σε δύο συνδεδεμένα τμήματα, περίπου ίσου μήκους.
Ο Paul Griffiths έχει γράψει για την Σονάτα του Barraqué:
«οι αντιθέσεις θεμάτων ή κλειδιών αντικαθίστανται από άλλες πολικότητες, ιδίως α) στην αντίληψη των φθόγγων καθ'εαυτό και ως μέρος του ξεδιπλώματος της "σειράς" β) μεταξύ ελευθερίας και σταθερότητας στην καταχώριση των τόνων, γ) μεταξύ παλμικού και εκτός παλμού ρυθμού και δ) μεταξύ ήχου και σιωπής».
Στον πρόλογό του για τη σύνθεση, ο Barraqué επέστησε την προσοχή σε μια άλλη αντίθεση, μεταξύ ενός "ελεύθερου στυλ" μοτίβων και συγχορδιών σε εύκολη ροή και ενός "αυστηρού στυλ", σχεδόν αυτόματης διαδικασίας που χαρακτηρίζει τον "συνολικό σειριασμό" της εποχής. Ο εξαναγκασμός, που ενσωματώνεται στην αυστηρή μουσική, φαίνεται πως προκαλεί διαμαρτυρία στα ελεύθερα περάσματα. Ωστόσο, η διαμαρτυρία διακυβεύεται με το να πρέπει να εκφράζεται στην ίδια γλώσσα, με βάση την ίδια σειρά.
Ο Herbert Henck σημειώνει επίσης:
«Η συνολική δομή βασίστηκε στην αντιπαραβολή μιας γρήγορης κίνησης με αργή ισοδύναμου βάρους. Αλλά καθώς η γρήγορη κίνηση συσσωρεύτηκε, αργά τμήματα εισήχθησαν όλο και περισσότερο, και η αργή κίνηση περιείχε μερικές γρήγορες, έτσι ώστε να υπάρχει ισορροπία των αντιθέσεων στο σύνολο του έργου. Το κομμάτι κλείνει με ταυτοφωνίες σε ένα διαμεσολαβητικό ρυθμό με μια σειρά δώδεκα τόνων, που η βασική του μορφή καθορίζει την τονική δομή ολόκληρου του έργου».
Η Yvonne Loriod ηχογράφησε το έργο μεταξύ 28 και 30 Οκτωβρίου 1957, η ηχογράφηση εκδόθηκε το 1958. Αυτή η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε από το χειρόγραφο, παρουσία του συνθέτη, ο οποίος διόρθωσε και τροποποίησε κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων ορισμένα του σημεία. Το 1966, εκδόθηκε το έργο σε έντυπη μορφή. Η πρεμιέρα για το κοινό έγινε στις 24 Απριλίου 1967, όταν η Δανέζα πιανίστρια Elisabeth Klein το παρουσίασε σε ρεσιτάλ στην Κοπεγχάγη, φαινομενικά αγνοώντας ότι στην πραγματικότητα έδινε την πρεμιέρα του έργου για το κοινό.
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Jean_Barraqué
https://en.wikipedia.org/wiki/Piano_Sonata_(Barraqué)
Α. Θ. -Γ2 -4ο Γυμνάσιο Νέας Ιωνίας- Νοέμβριος 2020.
