Ο Baisho Matsumoto με το μουσικό του σύνολο, δίνουν μια σύντομη ομιλία και συναυλία με παραδοσιακά ιαπωνικά όργανα. Για περισσότερα από 35 χρόνια, ο Matsumoto έχει εμφανιστεί σε όλο τον κόσμο με το λαϊκό μουσικό στυλ που σχετίζεται με τη Βόρεια Ιαπωνία. Παίζει Tsugaru-jamisen, μια έκδοση ενός παραδοσιακού ιαπωνικού έγχορδου οργάνου που έχει παχύτερο λαιμό από το Shamisen και παίζεται με κρουστικό και ισχυρό τρόπο. Το μουσικό του πρόγραμμα, συγχρηματοδοτήθηκε από τον Satsuki-Kai, έναν ιαπωνικό οργανισμό αφιερωμένο στην διάδοση του ιαπωνικού πολιτισμού με τις κοινότητες Bay Area και πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015.
(Σχετικό λινκ: https://asianart.org/workshops/).
Στα πρώτα λεπτά της συναυλίας, παρουσιάζεται η παραδοσιακή μουσική του Θεάτρου Kabuki, ένας τύπος ιαπωνικού θεάτρου γνωστός για τον εξαιρετικά στυλιζαρισμένο χορό και το τραγούδι του.
Ο Matsumoto Baisho γεννήθηκε στο Νάρα και αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Kinki στην Οζάκα. Ίδρυσε την Ιαπωνική Ένωση Λαϊκού Τραγουδιού Baisho το 1976 και έγινε διάσημος δάσκαλος των Akita Shamisen, Tsugaru Shamisen και άλλων μορφών λαϊκής μουσικής.
Η Ιαπωνία είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο μέσα από πολλές πλευρές του πολιτισμού και της κουλτούρας της. Από τη μια μεριά, μία χώρα με τεράστια τεχνολογική ανάπτυξη, μεγαλουπόλεις, σύγχρονη αρχιτεκτονική, ουρανοξύστες και με τη μεγαλύτερη παραγωγή αυτοκινήτων στον κόσμο. Από την άλλη, μία χώρα που κρατά ζωντανές τις παραδόσεις της, φορώντας τις παραδοσιακές της ενδυμασίες, έχοντας πειθαρχία και υπομονή, μένοντας πιστή στο θεσμό της οικογένειας και βάζοντας την «τιμή» του ανθρώπου πάνω από κάθε άλλη αξία!
Πολλοί έρχονται σε πρώτη επαφή με την ιαπωνική κουλτούρα και τον πολιτισμό μέσω των πολεμικών της τεχνών, όπως το Καράτε, το Τζούντο, το Κέντο, το Αϊκίντο και το Ζίου Ζίτσου. Άλλοι γνωρίζουν και αγαπούν αυτόν τον ασιατικό πολιτισμό μέσω του κινηματογράφου, εκεί που εξιστορούνται τα επιτεύγματα των Ιαπώνων πολεμιστών Samurai και Ninja. Διάσημα, όμως, είναι και τα παραδοσιακά είδη Θεάτου όπως τα Noh, Kyogen, Kabuki με το έντονο μακιγιάζ και τις μάσκες, καθώς και το παραδοσιακό κουκλοθέατρο Bunraku που αποτελούν τις τέσσερις βασικότερες μορφές παραδοσιακού ιαπωνικού θεάτρου.
α) Η λαϊκή μουσική της Ιαπωνίας: Έχει κοινά χαρακτηριστικά με τις μουσικές της Κίνας, του Θιβέτ και έχει επηρεαστεί γενικά από όλες τις Βουδιστικές μουσικές. Η μουσική τους είναι στενά δεμένη με τον χορό, την ποίηση, το θέατρο και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις.
β) Η δομή της Ιαπωνικής μουσικής: Οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν πεντάφθογκες κλίμακες. Ο ρυθμός είναι δύσσιμος και ελεύθερος.
γ) Τα κυριότερα ιαπωνικά μουσικά όργανα: Σαμισέν και Κότο: Το Κότο είναι χορδόφωνο μουσικό όργανο Κινεζικής προέλευσης με μήκος 1,80 μ.Το Σαμισέν είναι χορδόφωνο που παίζεται με πένα. Έχει μικρό βραχίονα και δεν έχει τάστα. Το ηχείο του είναι ορθογώνιο και φτιαγμένο από δέρμα γάτας ή σκύλου. Οι χορδές είναι από μετάξι. Κότο: Οι εκτελεστές φορούν στα δάκτυλά τους πένες, που είναι προσαρμοσμένες με μεταλλικές δακτυλίθρες.
δ) Τα είδη της Ιαπωνικής μουσικής: Η παραδοσιακή μουσική στην Ιαπωνία χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: α) Μουσική για το θέατρο Νταγκάου. β) Μουσική για το θέατρο Νο. γ) Οργανική μουσική για Κότο και Σαμουκάτσι.
Το Kabuki είναι ένας τύπος ιαπωνικού θεάτρου γνωστός για τον εξαιρετικά στυλιζαρισμένο χορό και το τραγούδι του, καθώς και το περίτεχνο μακιγιάζ που φορούσε το κυρίως αρσενικό καστ. Οι πρώτες εμφανίσεις του Kabuki χρησιμοποίησαν το hayashi από τις παραστάσεις Noh. Αργότερα, το Kabuki άρχισε να ενσωματώνει άλλα όργανα όπως το Shamisen. Η μουσική Kabuki μπορεί να χωριστεί σε τρεις κατηγορίες: geza, shosa-ongaku και ki και tsuke.
Το Kabuki χρονολογείται από τις αρχές του 17ου αιώνα, όταν μια γυναίκα χορεύτρια με το όνομα Okuni (που ήταν συνοδός στο Μεγάλο Ιερό του Izumo), πέτυχε δημοτικότητα με παρωδίες βουδιστικών προσευχών. Συγκέντρωσε γύρω της μια ομάδα από περιπλανώμενες γυναίκες ερμηνευτές που χορεύουν και έκαναν παντομίμες.
Το Kabuki του Okuni ήταν η πρώτη δραματική ψυχαγωγία με οποιοδήποτε περιεχόμενο που εξελίχθκε με τις προτιμήσεις των κοινών ανθρώπων στην Ιαπωνία. Ο αισθησιακός χαρακτήρας των χορών (και η πορνεία των ηθοποιών) αποδείχθηκε πολύ ενοχλητικός για την κυβέρνηση, η οποία το 1629 απαγόρευσε στις γυναίκες να παίζουν. Τα νεαρά αγόρια ντυμένα ως γυναίκες έκαναν τότε τα προγράμματα, αλλά αυτός ο τύπος Kabuki καταργήθηκε το 1652, και πάλι λόγω ανησυχίας για τα ηθικά. Τέλος, οι ηλικιωμένοι ανέλαβαν τους ρόλους και αυτή η μορφή ψυχαγωγίας ανδρών έχει αντέξει μέχρι σήμερα.
Τα έργα του Kabuki έγιναν πιο φινετσάτα και η υποκριτική έγινε πιο λεπτή. Τελικά, στις αρχές του 18ου αιώνα, το Kabuki είχε γίνει μια καθιερωμένη μορφή τέχνης που ήταν ικανή για τη σοβαρή, δραματική παρουσίαση των πραγματικών γεγονότων και καταστάσεων με έντονο ενδιαφέρον. Καθώς οι έμποροι και άλλοι πολίτες στην Ιαπωνία άρχισαν να αυξάνονται σε κοινωνική και οικονομική κλίμακα, το Kabuki, ως θέατρο των ανθρώπων, παρείχε ένα έντονο σχόλιο για τη σύγχρονη κοινωνία. Τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα μεταφέρθηκαν στη σκηνή. Το Chūshingura (1748), για παράδειγμα, ήταν μια ουσιαστικά πιστή δραματοποίηση του περίφημου περιστατικού του 1701–03 στο οποίο μια μπάντα των 47 rōnin (masterless Samurai), αφού περίμενε υπομονετικά για σχεδόν δύο χρόνια, προκαλούσε εκδίκηση για τον άντρα που είχε ανάγκασαν την αυτοκτονία του κυρίου τους. Παρομοίως, σχεδόν όλα τα έργα «διπλής αυτοκτονίας των εραστών» (shinjū) του θεατρικού συγγραφέα Chikamatsu Monzaemon βασίστηκαν σε πραγματικές συμφωνίες αυτοκτονίας που έγιναν μεταξύ κακοποιούμενων εραστών.
Το Tsugaru-jamisen, ως βασικό όργανο, παίζεται σε ένα μεγαλύτερο Shamisen που ονομάζεται Futazao με παχύτερο λαιμό και παχύτερες χορδές από αυτές που χρησιμοποιούνται για τα περισσότερα άλλα στυλ. Το Tsugaru-shamisen είναι εύκολο να αναγνωριστεί από την κρουστική του ποιότητα και την κλίση των ρυθμών που εκτελούνται. Σε αντίθεση με τις περισσότερες άλλες ιαπωνικές μουσικές, ορισμένα κομμάτια Tsugaru-shamisen είναι σε τριπλό χρόνο, αν και οι τρεις ρυθμοί δεν τονίζονται με τον τρόπο της δυτικής μουσικής.
Το Tsugaru-shamisen έχει ένα μεγάλο και σταθερά αναπτυσσόμενο ρεπερτόριο. Πρόσφατα, οι νεότεροι ερμηνευτές προσπαθούν να συνδυάσουν τα στυλ παιχνιδιού ή άλλα θέματα που βασίζουναι στο Tsugaru-shamisen με την τζαζ, το ροκ και άλλες μορφές πιο εμπορικής μουσικής. Με εξαίρεση τις ρυθμίσεις που ταξινομούνται ως shin min'yō, αυτά τα κομμάτια συνήθως θεωρούνται παραδοσιακά.
Μου έχει προκαλέσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η μουσική Kabuki θεάτρου και θα ήθελα να βιώσω μια αντίστοιχη εμπειρία στην Ελλάδα παρακολουθώντας καποια παράσταση. Μην ξεχνάμε ότι είναι αναγνωρισμένο από την UNESCO ως μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, και εξακολουθεί να προκαλεί το ενδιαφέρον των θεατών παγκοσμίως και λογίζεται ως μία από τις εμπειρίες που πρέπει να βιώσει όποιος επισκεφθεί τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου.
