Η Ευανθία Ρεμπούτσικα γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1958 και μεγάλωσε στην Κάτω Αχαΐα Πατρών. Ξεκίνησε να μαθαίνει βιολί σε ηλικία 6 ετών, φοιτώντας στο Ωδείο Πατρών με καθηγητές τον Μιλτιάδη Παπανικολάου και τον Ακίνδυνο Καϊμάκη. Το κουαρτέτο των αδελφών Ρεμπούτσικα περιοδεύει στην Ελλάδα και το εξωτερικό και το 1970 μετακόμισε στην Αθήνα όπου και συνέχισε τις σπουδές της στη μουσική, με δάσκαλο τον Τάτση Αποστολίδη στο Ωδείο Αθηνών και στη συνέχεια με τον Στέλιο Καφαντάρη στο Ελληνικό Ωδείο. Έχει συνεργαστεί με κορυφαίους Έλληνες συνθέτες και ερμηνευτές.
Από το 1970 μέχρι το 1979, η Ευανθία Ρεμπούτσικα συνεργάζεται με σπουδαίους Έλληνες συνθέτες και ερμηνευτές, συνεργασίες που συνεχίζονται και μετά το 1979 όταν επιστρέφει από το Παρίσι, ολοκληρώνοντας τις σπουδές της στην École Normale de Musique.
Ακολουθούν συνεργασίες με τη Συμφωνική Ορχήστρα του τρίτου προγράμματος καθώς και με τη Σύγχρονη Ορχήστρα της ΕΡΤ, με την οποία περιοδεύει και κατά την παρουσίαση του «Αξιον Εστί» με το Μίκη Θεοδωράκη.
Γνωστά δισκογραφικά έργα της είναι «Μόνο ένα φιλί», «Είναι δική μας η ζωή μας». «Αθώος ή ένοχος» του Γάννη Κότσιρα, «Ερωτα, δεν ξέρεις ν’ αγαπάς» της Νατάσας Θεοδωρίδου, «Για που τραβάς Ελπίδα» της Άλκιστης Πρωτοψάλτη κα.
Επίσης, έχει συνθέσει τα soundracks από μια σειρά ταινιών μεταξύ των οποίων και η ΠΟΛΙΤΙΚΗ Κουζίνα με την οποία θα ασχοληθούμε σε αυτήν την εργασία.
Πρόκειται για μία βιωματική ταινία, παραγωγής του 2003 του σκηνοθέτη Τάσου Μπουλμέτη, που όντας Κωνσταντινουπολίτης στην καταγωγή ο ίδιος, καταπιάνεται με το ζήτημα των διωγμών που υπέστησαν από τις τουρκικές αρχές οι Έλληνες της Πόλης το 1964. Τον πρωταγωνιστή της ταινίας τον υποδύεται ο Γιώργος Χωραφάς, και οι γονείς του ενσαρκώνονται από τους Ιεροκλή Μιχαηλίδη και Ρένια Λουιζίδου.
Η ταινία προσπαθεί, με την ψυχραιμία που της επιτρέπει η χρονική απόσταση, να ασχοληθεί με μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο και με τις κοινωνικές της προεκτάσεις, ρίχνοντας φως σε μια πτυχή των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά και στα προβλήματα προσαρμογής που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες.
Ο τίτλος της ταινίας στην Ελλάδα δόθηκε με τέτοιο τρόπο (η λέξη ΠΟΛΙΤΙΚΗ με κεφαλαία γράμματα και κουζίνα με μικρά) ώστε να έχει διττή έννοια, και να παραπέμπει στην πολιτική, καθώς τα κοινωνικοϊστορικά γεγονότα με τα οποία καταπιάνεται, υπήρξαν πρωτίστως πολιτικά.
Η ταινία δέχθηκε εξαιρετικές κριτικές, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες στις οποίες προβλήθηκε. Απέσπασε 8 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 2003: Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, φωτογραφίας, σκηνογραφίας, μουσικής επένδυσης, ήχου και μοντάζ, ενώ υπήρξε την επόμενη χρονιά η επίσημη ελληνική υποβολή για το βραβείο Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.
Τέλος, έκανε ρεκόρ εισιτηρίων ξεπερνώντας τα 1.600.000 εισιτήρια στην Ελλάδα, και προγραμματίστηκε να προβληθεί σε 36 χώρες στο εξωτερικό. Ο αγγλικός τίτλος της ταινίας είναι «A touch of spice» και ο τουρκικός «Bir tutam baharat» που σημαίνει και στις δύο γλώσσες «Μία πρέζα μπαχάρι».
Η Ευανθία Ρεμπούτσικα για πρώτη φορά, αντί να δημιουργεί εικόνες με τη μουσική της, "ντύνει" με μουσικά τοπία την ταινία του Τάσου Μπουλμέτη, σκηνοθέτη και σεναριογράφου της "ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Κουζίνας". Με φόντο την Κωνσταντινούπολη, όπου και τα γυρίσματα της ταινίας, η μουσική της Ευανθίας ενώνει τα μουσικά "μπαχάρια" της Ανατολής με το λυρισμό μιας Συμφωνικής ορχήστρας, τα δυτικότροπα μουσικά όργανα με το νέι, το ούτι και την πολίτικη λύρα, τη Νατάσα Θεοδωρίδου με τη Dilek Kots και το ρυθμό του χασάπικου με την ιερότητα της φωνής ενός ψάλτη. Η μουσική της "ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Κουζίνας" συνοδεύεται από την Συμφωνική Ορχήστρα της Βουλγαρικής Ραδιοφωνίας. Μια σειρά σημαντικών μουσικών : Σωκράτης Σινόπουλος: πολίτικη λύρα & λάφτα, Χρ. Τσιαμούλης: νέϊ & ούτι, Πάνος Δημητρακόπουλος: κανονάκι, Πέτρος Κουτρής & Βαγγέλης Καρίπης: κρουστά, Γιώργος Κοντογιάννης: μπουζούκι & κιθάρα, Θόδωρος Κοτεπάνος: πιάνο, Χρ.Τερζής & Παναγιώτης Καλαντζόπουλος: κλασσική κιθάρα και Τάσος Ζώης: κόντρα μπάσσο, πλαισιώνουν τις συνθέσεις της Ευανθίας, δημιουργώντας ένα ενιαίο μουσικό έργο που υπηρετεί τις ανάγκες της ταινίας αλλά ταυτοχρόνως αποτελεί ένα μοναδικό μουσικό έργο. Αναμφισβήτητα σημαντικός ο ρόλος του Brian Hughes, παραγωγού της Loreena McKennit, ο οποίος έκανε το τελικό remix των κομματιών. Τα αρωματικά ηχοχρώματα στη μουσική παλέτα της "ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Κουζίνας" συμπληρώνουν ιδανικά οι φωνές της Νατάσας Θεοδωρίδου, που συνεργάζεται για πρώτη φορά με την Ευανθία Ρεμπούτσικα, τραγουδώντας μοναδικά το χασάπικο "Στα λιμάνια ανάψανε φωτιές" αλλά και η τουρκάλα Dilek Kots (που ζει στη Θεσσαλονίκη), που λέει το "Bahart, Tarcin Ve Buse" (μπαχάρι, κανέλλα και φιλί).
Ο πρωταγωνιστής της ταινίας Φάνης Ιακωβίδης (τον υποδύεται ο Γιώργος Χωραφάς) καθηγητής αστροφυσικής στην Αθήνα, περιμένει τον παππού του από την Κωνσταντινούπολη, τον οποίο έχει να δει από την παιδική του ηλικία. Αρχίζοντας προετοιμασίες για την υποδοχή του προσκαλεί όλους τους φίλους του παππού του και ετοιμάζει μια σειρά από πιάτα πολίτικης κουζίνας.
Μια ξαφνική αρρώστια όμως του παππού, δεν θα του επιτρέψει να ταξιδέψει στην Αθήνα. Ο καθηγητής τότε θα αποφασίσει να πάει εκείνος στην Κωνσταντινούπολη για να τον συναντήσει και να θυμηθεί ξανά τα χρόνια που έζησε εκεί με τους γονείς του, τους οποίους ενσαρκώνουν οι Ιεροκλής Μιχαηλίδης και Ρένια Λουιζίδου.
Εκεί επιστρέφουν όλες οι ευχάριστες αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, οι δυσάρεστες του διωγμού και της απέλασης, αλλά και ο πρώτος έρωτας της ζωής του, η Σαϊμέ.
Η μουσική επένδυση της ταινίας συσχετίζεται με το ιστορικό γεγονός της απέλασης των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης το 1964 από τις τουρκικές αρχές.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η μουσική της ταινίας ΠΟΛΙΤΙΚΗ κουζίνα δημιουργήθηκε μετά από την ταινία, για να την υποστηρίξει και να την εμπλουτίσει. Η κινηματογραφική μουσική αποτελεί κομμάτι της κινηματογραφικής αφήγησης. Οι συνθέσεις που αναλύονται εδώ, με τίτλους που εντάσσονται στη συνολική αφήγηση της ταινίας, μπορούν να υπάρξουν και αυτόνομες, χαρακτηρίζοντας αποσπάσματα από την ίδια την ταινία.
Αναλύοντας την ταινία μουσικολογικά, η ταινία δομείται σε εννιά μουσικά σύνολα με τονικότητες που παρατίθενται στη συνέχεια, οι οποίες πλαισιώνονται από κινηματογραφική αφήγηση.
1. Ο σταθμός,
2. Μπαχάρι κανέλλα και φιλί (Η ομπρέλα του Βόσπορου),
3. Οι φίλοι του παππού,
4. Η αγορά,
5. Επιστροφή,
6. Στα λιμάνια ανάψανε φωτιές,
7. Ο χορός της Αϊσέ,
8. Άρωμα κανέλλας,
9. Στο πατάρι (Μία λάμψη στο Βόσπορο)
Επίσης, διακρίνονται τρεις βασικές μουσικές ενότητες σε σχέση με την αφήγηση της ταινίας. Οι τρεις αυτές ενότητες που επιλέχθηκαν και θα αναλυθούν παρακάτω είναι της ίδιας τονικότητας και σε συνδυασμό με την ονομασία τους αντιστοιχούν σε αρχή μέση και τέλος της αφήγησης της ιστορίας που διαδραματίζεται μέσα στη ταινία.
«Ο Σταθμός» (εισαγωγή) αποτελεί ουσιαστικά την αρχή της αφήγησης, γιατί συνδέεται με την αναχώρηση της ελληνικής οικογένειας από την Κωνσταντινούπολη το 1964, «Η Επιστροφή» (κύριο θέμα) συνδέεται με τη νοσταλγία των απελαθέντων για επιστροφή στη γενέτειρα πόλη, ενώ «Στο Πατάρι» (επίλογος) ολοκληρώνεται η αφήγηση, με τις μνήμες του πρωταγωνιστή από τη παιδική του ηλικία και το ξεκίνημα ενός νέου κύκλου ζωής.
Η μουσική ενότητα «Ο Σταθμός», αν και ακούγεται μόνο μία φορά κατά τη διάρκεια της ταινίας, (από 35.15΄ έως 38.51΄) πλαισιώνει ουσιαστικά την αρχή και το τέλος της νοηματικής αφήγησης της ιστορίας –σεναρίου που εξελίσσεται στην ταινία. Είναι η ενότητα που εστιάζει στη σκηνή αποχώρησης-απέλασης μίας οικογένειας Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη για την Αθήνα, στον σιδηροδρομικό σταθμό της Πόλης, κάτω από την πίεση του τουρκικού στρατού και τα ανάμικτα συναισθήματα που προκύπτουν στους πρωταγωνιστές από αυτή την απότομη αλλαγή στη ζωή τους. Ένας σταθμός στη ζωή τους και συγχρόνως εκκίνηση για κάτι νέο-άγνωστο.
Η μουσική ενότητα ξεκινά στο 35.16΄, στο σιδηροδρομικό σταθμό της Κωνσταντινούπολης και ολοκληρώνεται στο 38.51΄ στο τελωνείο της Ελλάδας, με την άφιξη του Φάνη, ο οποίος αρχίζει να συνειδητοποιεί τη νέα δύσκολη κατάσταση της ζωής του, που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα βιώματα που απέκτησε μέχρι τότε. Η μουσική ενότητα «Ο Σταθμός» αποτελείται από δύο φάσεις. Ακούγεται αρχικά από τρία όργανα η 1η φάση, με το ακορντεόν να έχει τη μελωδία και στη συνέχεια από συμφωνική ορχήστρα η 2η φάση. Λειτουργεί συμπληρωματικά με τις εικόνες στη δημιουργία έντονων συναισθημάτων που κλιμακώνονται με την αύξηση της έντασης καθώς και το πέρασμά του σε μουσική υπόκρουση, όταν δίνεται έμφαση στους διαλόγους του αποχωρισμού ανάμεσα στον παππού-εγγονό και ανάμεσα στον Φάνη-Σαϊμέ.
Η δεύτερη μουσική ενότητα είναι «Η Επιστροφή» που ακούγεται δύο φορές κατά τη διάρκεια της ταινίας, από 51.47΄έως 52.50΄ και από 1.14΄έως 1.30΄. Πλαισιώνει τις σκέψεις και τις επιθυμίες των πρωταγωνιστών για επιστροφή στη γενέτειρα πατρίδα με δύο τρόπους: είτε σε επίπεδο αναπόλησης, με νοσταλγία και θλίψη γι’ αυτό που βίωσαν στο παρελθόν και το έχασαν εξαιτίας της απέλασής τους, είτε λόγω του επείγοντος γεγονότος της ασθένειας του παππού.
Η μουσική ενότητα Επιστροφή έχει συμβολική ονομασία γιατί χαρακτηρίζει την επιστροφή στον τόπο καταγωγής του πρωταγωνιστή με δύο τρόπους: είτε νοερή, με νοσταλγία και με θλίψη, γι’ αυτό που βίωνε στο παρελθόν και στην πορεία το έχασε εξ αιτίας της απέλασής του από την Τουρκία, είτε πραγματική και απότομη, για συμπαράσταση για λόγους υγείας στον αγαπημένο του παππού. Την πρώτη φορά που ακούγεται η 1η φάση, ως υπόκρουση στο δραματικό μονόλογο κατάρρευσης του Σάββα (πατέρα), η μουσική σε αργό ρυθμό, μονόφωνη και σε χαμηλές συχνότητες, δυναμώνει τη συναισθηματική επίδραση της συγκεκριμένης εικόνας. Οι δύο φάσεις που αποτελούν τη συγκεκριμένη μουσική ενότητα «Επιστροφή», δείχνουν ότι η μουσική και στις δύο περιπτώσεις είναι διηγηματική, αφού η 1η φάση, με προτεινόμενη ονομασία «Νοσταλγία», είναι σε αργή κίνηση και μονόφωνη, ενώ η 2η φάση με προτεινόμενη ονομασία «Γυρισμός», είναι σε γρήγορη κίνηση και εκτελεσμένη από συμφωνική ορχήστρα. Η νοσταλγία και η θλίψη αποδίδονται με βιολοντσέλο, ένα βαθύφωνο όργανο, σε solo εκτέλεση, ενώ η εγρήγορση και η αντιμετώπιση της πραγματικότητας αποδίδονται από συμφωνική ορχήστρα.
Η μουσική ενότητα «Στο Πατάρι» που αποτελείται και αυτό από δύο μικρότερες φάσεις, ανήκει σε μία σκηνή, την τελευταία της ταινίας ΠΟΛΙΤΙΚΗ κουζίνα, κατά την οποία ο Φάνης, επιστρέφει στο κατάστημα μπαχαρικών του παππού του, στην αγορά της Κωνσταντινούπολης, μετά το θάνατο του παππού. Ο χώρος είναι εγκαταλελειμμένος, μέσα στις σκόνες και τις αράχνες και το πατάρι, ο μαγικός χώρος που ο μικρός Φάνης περνούσε ατέλειωτες ώρες με τη συντροφιά του παππού του και της φίλης του Σαϊμέ, βρίσκεται σε άθλια κατάσταση.
Η τρίτη μουσική ενότητα που αναλύεται σε αυτή την εργασία είναι το «Στο Πατάρι», ακούγεται πέντε φορές κατά τη διάρκεια της ταινίας, α) (από 47.22΄ έως 47.45΄) β) (από 54.24΄ έως 56.16΄), γ) (από 1.01.33΄ έως 1.01.02΄) δ) (από 1.30.45΄ έως 1.30.27΄) και ε) (από 1.39.10΄ έως 1.42.57΄) και διαρκεί μέχρι τους τίτλους τέλους της ταινίας. Αυτή η μουσική ενότητα πλαισιώνει και προσδιορίζει χρονικά και τοπικά τις αναμνήσεις του πρωταγωνιστή Φάνη στο συγκεκριμένο χώρο, στο πατάρι με τα μπαχαρικά του παππού του, που αποτελεί σημείο αναφοράς της παιδικής του ηλικίας και ιδιαίτερα των άρρηκτων δεσμών που ανέπτυξε εκεί με τον παππού Βασίλη. Είναι η ίδια μουσική ενότητα που ακούγεται και στην τελευταία σκηνή της ταινίας, στο συγκεκριμένο χώρο, με τον πρωταγωνιστή Φάνη μέσα σε σκόνη και μπαχάρια, να προσπαθεί να απελευθερωθεί από το παρελθόν του για να ξεκινήσει κάτι νέο στη ζωή του.
Η μουσική ενότητα «Στο Πατάρι» χρησιμοποιείται από τη συνθέτρια Ευανθία Ρεμπούτσικα, αλλά και από τον σκηνοθέτη Τάσο Μπουλμέτη ως συνδετικός κρίκος των γεγονότων και της εξέλιξης της κινηματογραφικής ταινίας. Ακούγεται πέντε συνολικά φορές κατά τη διάρκεια της ταινίας, δίνοντας έμφαση στην τρυφερή παιδική ηλικία του πρωταγωνιστή και στο γόνιμο χρόνο που περνούσε ο μικρός Φάνης στο πατάρι του παππού του, στην αγορά της Κωνσταντινούπολης.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ κουζίνα είναι μια καταπληκτική ταινία που την αγάπησα από την πρώτη στιγμή. Ωστόσο μέσα από την μουσική ανάλυση που έκανα για την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης εργασίας την αγάπησα ακόμα περισσότερο. Συνειδητοποίησα ότι μέσα από τη μουσική της μπορεί κανείς να ταξιδέψει μέσα στις εικόνες, στο άρωμα της Πόλης, στα ηλιοβασιλέματα του Βοσπόρου, στη νοσταλγία του Ελληνισμού, στο μπαχάρι και την κανέλλα χαρίζοντας μία γλυκόπικρη γεύση στα Λιμάνια που πάντα αναζητούμε.
Ακούγοντας την «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ», «γευόμαστε» τη μουσική της! Με τη χρήση είτε συμφωνικής ορχήστρας είτε λαϊκών παραδοσιακών οργάνων της Ανατολής, η συνθέτης κατορθώνει να ενορχηστρώσει τα ποικίλα συναισθήματα των θεατών και να ξυπνήσει μνήμες και γεγονότα των απελαθέντων Ελλήνων και των Ελλήνων της Διασποράς. Η ταινία άγγιξε και συνεχίζει να αγγίζει συναισθηματικά ένα μεγάλο τμήμα του ελλαδικού ελληνισμού, αφού ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της σημερινής Ελλάδας ανήκει σε απογόνους των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη και τα παράλια της Μικράς Ασίας.
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι σε όλη τη διάρκεια της ταινίας μέσα από την εικόνα και τον ήχο μας δίνεται η δυνατότητα να γευτούμε και να μυρίσουμε τα αρώματα των μπαχαρικών, που θεωρούνται όχι απλά ένα υλικό, αλλά σύμβολα κουλτούρας και φιλοσοφίας ενός λαού. Μία πολιτιστική κληρονομιά που ξεκινά από το φαγητό και τη γαστρονομία και επεκτείνεται σε ολόκληρο το σύμπαν.
• http://www.cine.gr/film.asp?id=703662&page=4
• https://www.musical.gr/cddetails.php?gui_language=1&CD_code=CAN0038-2
• https://www.offlinepost.gr/2020/06/01/πολίτικη-κουζίνα/
• http://2lyk-kiatou.kor.sch.gr/userfiles/downloads/politiki_kouzina.pdf
• https://dspace.uowm.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/465/Vlachopanou%20Anna.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• https://www.youtube.com/watch?v=dvesd6UEJAk
• https://www.youtube.com/watch?v=WRsAMPo7Exc (Στα λιμάνια ανάψανε φωτιές - Νατάσα Θεοδωρίδου [Πολίτικη Κουζίνα]
• https://www.youtube.com/watch?v=dvesd6UEJAk
• https://www.youtube.com/watch?v=z3CEAnEWgLE
• https://www.musical.gr/cddetails.php?gui_language=1&CD_code=CAN0038-2
• https://el.wikipedia.org/wiki/Πολίτικη_κουζίνα_(ταινία)
• https://www.thematofylakes.gr/politiki-kouzina/