Ινδία-Ούταρ Πραντές:
Το είδος Τούμρι από τον Ραβί Σανκάρ, live το 1987 (Α. Ν. -Β3)

Ο τίτλος του εν λόγω βίντεο είναι Ravi Shankar - Live in Patras, Greece 1987 και πρόκειται για μια συναυλία που πραγματοποίησε ο μουσικός Ραβί Σανκάρ στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στο 2ο Φεστιβάλ Πάτρας, το 1987. Στην συναυλία αυτή παίζουν οι εξής καλλιτέχνες: Ραβί Σανκάρ, Κούμαρ Μπορς και Πρόνγκιερ Σεντ. Όσον αφορά το είδος πρόκειται για ινδική κλασσική μουσική, με σόλο όργανα σε συναυλία. Τη σκηνοθεσία της συναυλίας ανέλαβε ο σκηνοθέτης Σταύρος Ζερβάκης.

Ούταρ Πραντές

05_India8_Lucknow.jpg 05_India9_Varanasi.jpg 05_India10_Taj.jpg

H ινδουστανική μουσική συναντάται κυρίως στη βόρεια Ινδία. Η Ούταρ Πραντές, ή Ούτταρ Πραντές, είναι μία από τις 28 Ομόσπονδες Πολιτείες που την συγκροτούν σήμερα. Βρίσκεται στο βόρειο-βορειοανατολικό τμήμα της χώρας.Είναι η πολυπληθέστερη Πολιτεία της Ινδίας και η πολυπληθέστερη διοικητική υποδιαίρεση στο κόσμο. Πρωτεύουσα της Πολιτείας είναι η πόλη Λέκναου.

Δημιουργήθηκε την 1η Απριλίου 1937 ως Ενωμένες επαρχίες της Άγκρα και του Ούντ κατά τη διάρκεια της βρετανικής κυριαρχίας, και μετονομάστηκε σε Ουτάρ Πραντές το 1950, δίνοντάς της το ακρωνύμιο UP. Οι κάτοικοι του κράτους ονομάζονται είτε Awadhi, Bagheli, Bhojpuri, Braji, Bundeli, Kannauji ή Rohilkhandi ανάλογα με την περιοχή καταγωγής τους. Ο Ινδουισμός ασκείται από περισσότερα από τα τρία τέταρτα του πληθυσμού, με το Ισλάμ να είναι η επόμενη μεγαλύτερη θρησκευτική ομάδα. Τα Χίντι είναι η πιο διαδεδομένη γλώσσα και είναι επίσης η επίσημη γλώσσα του κράτους, μαζί με την Ουρντού.

Το Uttar Pradesh έχει τρία μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς και κατατάσσεται στους πρώτους τουριστικούς προορισμούς στην Ινδία. Το Uttar Pradesh έχει αρκετούς ιστορικούς, φυσικούς και θρησκευτικούς τουριστικούς προορισμούς, όπως Kushinagar, Kanpur, Ayodhya, Vrindavan, Mathura, Varanasi, Allahabad, Lucknow, Jaunpur, Noida, Meerut, Bareilly, Faizabad, Aligarh, Agra, Jhansi, Rampur, Raebareli, Saharanpur και Gorakhpur.

Σχετικά με τον πολιτισμό, η Ουτάρ Πραντές έχει σημαντικά στοιχεία λογοτεχνίας, μουσικής, χορού κλπ. Διάφορα κείμενα της Βεδικής λογοτεχνίας συντάχθηκαν στο Ουτάρ Πραντές.

Το φεστιβάλ του Guru Purnima είναι αφιερωμένο στον Sage Vyasa, και επίσης γνωστό ως Vyasa Purnima, καθώς είναι η ημέρα που πιστεύεται ότι είναι τα γενέθλιά του και επίσης την ημέρα που χώρισε τους Βέδες. Η παραδοσιακή λαϊκή μουσική στο Uttar Pradesh έχει κατηγοριοποιηθεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους, όπως μουσική που μεταδίδεται προφορικά, μουσική με άγνωστους συνθέτες και μουσική που εκτελείται από έθιμο.

Μουσικά Στυλ του Uttar Pradesh

Η δημοφιλής λαϊκή μουσική του Uttar Pradesh περιλαμβάνει διάφορα στυλ τραγουδιού όπως το Sohar για να γιορτάσει τη γέννηση ενός παιδιού, Kajari κατά τη διάρκεια της περιόδου των βροχών. Το Ghazal, το Thumri και το Qawwali είναι μορφές ποίησης σούφι, δημοφιλή είδη στην περιοχή Awadh. Rasiya (ιδιαίτερα δημοφιλής στο Braj), που γιορτάζουν τη θεϊκή αγάπη των Radha και Krishna.Το Khayal είναι μια μορφή ημι-κλασικού τραγουδιού που προέρχεται από τα δικαστήρια του Awadh. Άλλες μορφές μουσικής είναι οι Biraha, Chaiti, Alha και Sawani. Η Kathak, μια κλασική μορφή χορού, οφείλει την καταγωγή της στην πολιτεία Uttar Pradesh. Η μορφή χορού συνδέεται με την κλασική μουσική Hindustani όπου η ρυθμική ευρυχωρία των ποδιών συνοδεύεται είτε από την Tabla είτε από τον Pakhawaj (τυπικά μεμβρανόφωνα της Ινδίας και τα δύο).

Απεικόνιση του θεού Ράμα

Η Ramlila είναι ένας από τους παλαιότερους δραματικούς λαϊκούς χορούς που απεικονίζει τη ζωή του Βασιλιά Rama και εκτελείται κυρίως κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ Vijayadashami. Το Svanga είναι ένα χορευτικό δράμα ημι-ιστορικών παραμυθιών και μπαλάντες. Παραδοσιακός χορός και μουσικά στιλ διδάσκονται στο πανεπιστήμιο Μουσικού Ινστιτούτου Bhatkhande στο Lucknow, που πήρε το όνομά του από τον μουσικό Pandit Vishnu Narayan Bhatkhande. Οι άνθρωποι του Uttar Pradesh φορούν μια ποικιλία παραδοσιακών και δυτικών στυλ. Τα παραδοσιακά στιλ φορεμάτων περιλαμβάνουν πολύχρωμα ντυμένα ενδύματα - όπως σάρι για γυναίκες και dhoti ή πνεύμονες για άνδρες - και προσαρμοσμένα ρούχα όπως salwar kameez για γυναίκες και kurta - πιτζάμα για άνδρες. Το Sherwani είναι ένα πιο επίσημο ανδρικό φόρεμα και συχνά φοριέται μαζί με το chooridar σε εορταστικές περιστάσεις. Παντελόνια και πουκάμισα ευρωπαϊκού τύπου είναι επίσης κοινά μεταξύ των ανδρών.

Ινδουστανική Μουσική

Η κλασική μουσική Hindustani είναι η κλασική μουσική των βόρειων περιοχών της ηπείρου της Ινδίας. Μπορεί επίσης να ονομαστεί κλασική μουσική της Βόρειας Ινδίας. Δίνει μεγαλύτερη έμφαση στον αυτοσχεδιασμό και στην εξερεύνηση όλων των πτυχών ενός raga. Η κεντρική ιδέα είναι ότι από ένα μελωδικό μουσικό τρόπο ή ράγκα, τραγουδιέται σε έναν ρυθμικό κύκλο ή Τάλα. Είναι μονοφωνική μουσική, χωρίς την έννοια της αρμονίας. Το Gandharva Veda είναι ένα σανσκριτικό κείμενο που περιγράφει τη θεωρία της μουσικής και τις εφαρμογές της όχι μόνο στη μουσική μορφή και τα συστήματα αλλά και στη φυσική, την ιατρική και τη μαγεία.

Λέγεται ότι υπάρχουν δύο τύποι ήχου: āhata (χτυπημένος / ακουστικός) και anāhata (ασταθής / ακουστός). Ο ακουστικός ήχος λέγεται ότι είναι η αρχή όλων των εκδηλώσεων, η βάση όλων των ουσιών. Υπάρχουν τρεις κύριες οκτάβες: χαμηλή (mandra), μέτρια (madhya) και υψηλή (tāra). Κάθε οκτάβα αντηχεί με ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματος, χαμηλή οκτάβα στην καρδιά, μεσαία οκτάβα στο λαιμό και υψηλή οκτάβα στο κεφάλι. Η ρυθμική οργάνωση βασίζεται σε ρυθμικά μοτίβα που ονομάζονται tala. Τα μελωδικά θεμέλια ονομάζονται ραγάδες (ragas).

Το είδος Τούμρι

Ένα κλασσικό είδος της ινδουστανικής παράδοσης που συναντάται στο απόσπασμα του βίντεο είναι το είδος Τούμρι. Συνδέεται με χορό, δραματικές χειρονομίες, ήπιο ερωτισμό και υποβλητική ερωτική ποίηση. Το κείμενο είναι ρομαντική ή λατρευτικό χαρακτήρα, οι στίχοι είναι συνήθως σε Uttar Pradesh διαλέκτους των Χίντι ονομάζεται Awadhi και Brij Bhasha. Το Thumri χαρακτηρίζεται από τον αισθησιασμό του και από μεγαλύτερη ευελιξία με το ράγκα. Το Thumri έχει δύο μέρη, το sthayi και το ενδιάμεσο. Ευνοεί tala όπως τα Deepchandi, Roopak, Addha και Punjabi. Αυτά τα tala χαρακτηρίζονται από μια ειδική λαμπρότητα, σχεδόν απουσιάζουν από τα tala που χρησιμοποιούνται στο khayal. Thumri συνθέσεις είναι επί το πλείστον σε ράγκες όπως Kafi, Khamaj, Jogiya, Bhairavi, Pilu και Pahadi. Ένα κοινό χαρακτηριστικό αυτών και άλλων τέτοιων ραγκών είναι η ελεύθερη κίνηση που επιτρέπουν στον καλλιτέχνη, καθώς δεν εξαρτώνται για την ταυτότητά τους από αυστηρά διαμορφωμένες τονικές ακολουθίες, ανεξάρτητα από τις συνθέσεις που εμπλέκονται. Στην πραγματικότητα, κάποιος μπορεί να πει ότι έχουν μια ενσωματωμένη διάταξη για την ανάμειξη ragas ή για την απομάκρυνση από το raga που παρουσιάστηκε πραγματικά για να προσθέσει χρώμα στη διαδικασία της μουσικής εκτέλεσης.

Μουσικά όργανα

Όσον αφορά τα μουσικά όργανα, στο βίντεο παρουσιάζονται 3 πολύ συνηθισμένα όργανα για τη μουσική αυτή. Αρχικά βλέπουμε 2 είδη έγχορδων, των πιο αντιπροσωπευτικών, το σιτάρ και το σάροντ. Το σιτάρ είναι ένα χορδόφωνο νυκτό όργανο τύπου λαούτου με μεγάλο βραχίονα, με τέσσερις χορδές μελωδικές, τρεις για ισοκράτημα και δεκατρείς συμπαθητικές χορδές, που πάλλονται ανεξάρτητα όταν παίζει το όργανο, εμπλουτίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη χροιά. Το σαρόντ, επίσης χορδόφωνο τύπου λαούτου, έχει μικρότερο βραχίονα από αυτό του σιτάρ, έξι χορδές για μελωδία, δύο για ισοκράτημα και αρκετές συμπαθητικές χορδές. Τέλος, βλέπουμε και το κυριότερο κρουστό συνοδευτικό της ινδικής μουσικής,το οποίο είναι το ζευγάρι τυμπάνων που λέγεται τάμπλα και κουρδίζεται στον κύριο τόνο της ράγκα. Παίζεται με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία με τα δάχτυλα, ενώ ο εκτελεστής κάθεται στο πάτωμα. (Δεξιά το Σιτάρ).

Κλίμακες

Η ινδική κλασική μουσική έχει επτά βασικές νότες με πέντε διάσπαρτες μισές νότες, με αποτέλεσμα μια κλίμακα 12 νότες. Σε αντίθεση με την κλίμακα 12 νότες στη δυτική μουσική, η βασική συχνότητα της κλίμακας δεν είναι σταθερή και οι αποστάσεις μεταξύ των τάστων στα έγχορδα μπορεί επίσης να ρυθμίζονται. Η παράσταση ορίζεται σε ένα μελωδικό μοτίβο που ονομάζεται raga που χαρακτηρίζεται εν μέρει από συγκεκριμένες ακολουθίες ανάβασης (aroha) και κατάβασης (avaroha), σημειώσεις "king" (vadi) και "queen" (samavadi) και χαρακτηριστικές φράσεις (pakad).

Περιγραφή της μουσικής του βίντεο

Ι) Η ακριβής προέλευση του Thumri δεν είναι πολύ σαφής, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ιστορικές αναφορές σε μια τέτοια μορφή μέχρι τον 15ο αιώνα. Η πρώτη αναφορά του Thumri χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, με έναν σύνδεσμο με την κλασσική μορφή χορού Kathak. Αυτό ήταν το bandish ki thumri ή bol-baant και εξελίχθηκε κυρίως στην Πρωτεύουσα Lucknow στην αυλή του Αγά Wajid Ali Shah . Εκείνη την εποχή, ήταν ένα τραγούδι που τραγουδούσαν διασκεδαστές (tawaifs) ή αυλικοί. Σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία, μια νέα εκδοχή του Thumri εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, η οποία ήταν ανεξάρτητη από τον χορό και πολύ πιο αργό ρυθμό. Αυτή η φόρμα ονομάστηκε Bol-banav και εξελίχθηκε στο Βαρανάσι. Το συγκεκριμένο απόσπασμα λέγεται “Morning Raga”. Ο χρόνος και ο τόπος που παρουσιάζεται το τραγούδι, τα όργανα και οι καλλιτέχνες έχουν αναφερθεί παραπάνω. Αντιλαμβανόμενοι και τον αυτοσχεδιασμό που υπάρχει στο απόσπασμα, βλέπουμε ότι πρόκειται για πολυφωνία, μιας και υπάρχουν διαφορετικές μελωδίες ταυτόχρονα. Ο ρυθμός στην αρχή είναι αργός και όσο περνάει ο χρόνος εντείνεται.

Shankar
Ο Ραβί Σανκάρ παίζοντας Σιτάρ

ΙΙ) Ακούγοντας το απόσπασμα αυτό αντιλαμβάνομαι πως υπάρχουν νότες που επαναλαμβάνονται κυκλικά, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζεται και ο αυτοσχεδιασμός. Όσον αφορά τον ρυθμό, παρατηρώ πως στην αρχή είναι αργός ενώ όσο εξελίσσεται το κομμάτι, ο ρυθμός γίνεται πιο γρήγορος και στο τέλος (την στιγμή που ο καλλιτέχνης παίζει τάμπλα σόλο) ο ρυθμός γίνεται και πάλι αργός, συνοδεύοντας τον Σανκάρ με παλαμάκια. Όσον αφορά το ύψος, ήταν υψηλό λόγω του ήχου του σιτάρ αλλά ταυτόχρονα ο ήχος των τάμπλα ήταν χαμηλός με αποτέλεσμα να συνδυάζονται και οι 2 τόνοι. Ο ήχος του σαρόντ ωστόσο δεν είναι τόσο ισχυρός όσο των άλλων 2 οργάνων. Ακούγοντας το απόσπασμα αυτό, ένιωσα ιδιαίτερα, καθώς ένιωθα πως ταξίδευα στην ανατολή και βίωνα την καθημερινότητά της. Αρχικά ακούγεται παράξενη αλλά ταυτόχρονα τόσο χαρακτηριστική και οικεία καθώς τα χαρακτηριστικά της ινδικής μουσικής είναι μοναδικά.

Επίλογος

Ο ινδικός πολιτισμός είναι ιδιαίτερος και από καιρό ήθελα να ασχοληθώ μαζί του και να μάθω πράγματα για αυτόν, καθώς έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ιδίως στη μουσική. Η εργασία αυτή λοιπόν ήταν μια αφορμή για να μπορέσω να εντρυφίσω στον τομέα αυτόν. Σαφώς υπήρξαν πράγματα δυσνόητα στην αρχή, αφού διάφοροι όροι της μουσική αυτής είναι δύσκολο να αποτυπωθούν με δυτικούς όρους, αλλά πιστεύω πως αυτό ήταν και το ενδιαφέρον. Όσον αφορά το βίντεο, επέλεξα το συγκεκριμένο, διότι ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης είναι πασίγνωστος στον χώρο της κλασικής ινδικής μουσικής και με προσέλκυσε το γεγονός πως έχει πραγματοποιήσει συναυλία στη χώρα μου. Αυτό που μου κάνει μεγαλύτερη εντύπωση στη μουσική αυτή με αποτέλεσμα να με προσελκύσει τόσο, είναι η βαρύτητα που δίνεται και σε άλλους παράγοντες, πέρα από τους φυσικούς (π.χ. ψυχολογία, ενέργεια, φύση).

Α. Ν. -Β3 -4ο Γυμνάσιο Νέας Ιωνίας- Ιανουάριος 2021.

Επιστροφή στην λίστα: Β_Ασία

Επόμενη εργασία: Ιαπωνία, Παραδοσική μουσική στο Edo-Tokyo Museum: Κ. Μ. -Β3